دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

 پایان نامه (یا رساله) برای دریافت درجه بسیار خوب

در رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی گرایش فیزیولوژی ورزشی

عنوان

رابطه بین ترکیب بدنی،عوامل آمادگی جسمانی و میزان فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه پردیس الزهرا سمنان

استاد راهنما(استادان راهنما)

دکتر روح ا.. حق شناس گرگابی

استاد مشاور(استادان مشاور)

دکتر نعمت ا… نعمتی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان صفحه           شماره صفحه

چکیده ….. 1   

فصل اول: مقدمه پژوهش

1-1- بیان مسئله…… 3

1-2-ضرورت انجام پژوهش ………… 6

1-3-اهداف و فرضیه‌های پژوهش… 8

1-4-متغیرهای پژوهش… 8

1-5-تعریف اصطلاحات… 9

فصل دوم : ادبیات پژوهش

2-1-مقدمه. 12

2-1- مبانی نظری.. 12

2-1-1- ترکیب بدنی.. 16

2-1-2- آمادگی جسمانی.. 16

2-1-3- استقامت قلبی و عروقی.. 18

2-1-4- انعطاف‌پذیری… 20

2-1-5- چابکی.. 22

2-1-6- استقامت عضلانی……… 24

2-1-7- فعالیت بدنی.. 25

2-2- مروری بر تحقیقات گذشته. 26

2-2-1- پژوهش‌های صورت گرفته در داخل کشور. 26

2-2-2- پژوهش‌های صورت گرفته در خارج کشور. 32

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-1-مقدمه. 37

3-2- روش پژوهش… 37

3-3- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری…. 37

3-4- متغیرهای پژوهش… 38

3-4-1- شاخص توده بدنی (BMI) … 38

3-4-2- نسبت محیط کمر به محیط باسن (WHR)….. 39

3-4-3- تست کوپر (12 دقیقه دور دویدن) …… 39

3-4-4- تست انعطاف پذیری……. 41

3-4-5- تست چابکی ایلینویز…… 41

3-4-6- تست دراز نشست… 42

3-4-7-پرسش نامه بین المللی فعالیت بدنی………43

3-5- ابزارهای پژوهش… 44

3-6- شیوه اجرای پژوهش… 44

3-7- روش‌های آماری تحلیل داده‌ها 45

فصل چهارم : یافته های پژوهش

4-1-مقدمه. 47

4-2- یافته‌های توصیفی.. 47

4-3- یافته‌ها استنباطی.. 51

4-4- یافته‌های جانبی…… 53

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه. 57

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 57

5-3- پیشنهادات پژوهش… 64

منابع. 66

ضمایم          73

چکیده:

     پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی ، عوامل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی دانشجویان دختر دانشگاه پردیس الزهرا (فرهنگیان)سمنان انجام گردید.

در این مطالعه­ی مقطعی، جامعه تحقیق شامل کلیه دانشجویان دختر پردیس الزهرای دانشگاه فرهنگیان استان سمنان بود که از این میان 177 نفر به صورت تصادفی جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. بعد از انجام معاینات پزشکی و تکمیل فرم رضایت­نامه، قد و وزن جهت محاسبه شاخص توده­بدنی، نسبت دور کمر به دور باسن،عوامل آمادگی جسمانی مانند استقامت عضلانی (درازونشست)، انعطاف­پذیری (خمش به جلو)، استقامت قلب و عروق (تست کوپر) و چابکی (تست ایلی­نویز) افراد مورد آزمون قرار گرفت. اطلاعات مربوط به میزان فعالیت بدنی افراد نیز با استفاده از پرسش­نامه فعالیت­بدنی فرم کوتاه جمع­آوری گردید. داده­ها با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS 21 و با محاسبه شاخص­های آمار توصیفی و آزمون­های همبستگی پیرسون و اسپیرمن در سطح معنی­داری (05/0>P) تجزیه و تحلیل شد.

یافته­ها: بر اساس نتایج بدست آمده دانشجویان شرکت کننده در سنین 19 تا 25 سال بودند و شاخص توده­ی­بدنی این افراد بین 23/16 تا 76/39 قرار داشت. سطح فعالیت بدنی دانشجویان استقامت قلبی- عروقی (17/0=r و 01/0=p) با چابکی (19/0-=r و 009/0=p) و استقامت عضلات شکم (17/0=r و 01/0=p) رابطه معنی­داری را نشان داد درحالی که بین سطح فعالیت بدنی با ترکیب بدنی و دیگر شاخص­های آمادگی جسمانی افراد هیچ رابطه معنی­داری مشاهده نشد. نتایج این تحقیق نشان داد بین شاخص­توده بدنی افراد با استقامت قلبی – عروقی (27/0-=r و 001/0=p)، چابکی (195/0=r و 009/0=p) و استقامت عضلات شکم (28/0-=r و 001/0=p) رابطه معنی‌داری وجود دارد. ولی رابطه آن با انعطاف­پذیری معنی­دار نمی­باشد. این در حالیست که نسبت دور کمر به دور باسن فقط با استقامت عضلات شکم رابطه معنی­داری را نشان می­دهد (17/0-=r و 02/0=p) و رابطه آن با دیگر شاخص­های آمادگی جسمانی از لحاظ آماری معنی­دار نمی­باشد.

نتیجه گیری: تحقیق حاضر نشان داد شاخص توده بدنی و سطح فعالیت بدنی با برخی از شاخص­های آمادگی­جسمانی ارتباطی قوی دارند این درحالیست که سطح فعالیت­بدنی دانشجویان و ترکیب بدنی آنها هیچ­گونه ارتباط آماری را نشان نداد.

واژگان کلیدی: آمادگی جسمانی، ترکیب بدنی، فعالیت بدنی، دانشجویان دختر

1-1-بیان مسأله:

پیشرفت‌های شگرف در فن‌آوری و ماشینی‌شدن زندگی از ویژگی‌های دنیای مدرن امروزی است. پیامد ماشینی شدن زندگی، فقر حرکتی بوده که از دیدگاه تندرستی از مهم­ترین مشکلات بشر امروزی است. کم‌تحرکی یا بی‌تحرکی یک مشکل سلامت عمومی‌جهانی و عامل خطر اصلی برای افزایش فشارخون، افزایش قندخون، چربی خون غیر طبیعی، اضافه وزن، چاقی و بیماری‌های مزمن عمده مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و دیابت می‌باشد (نوری و همکاران، 1391). از طرف دیگر میزان بی‌تحرکی در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بالا است. معدود پژوهش‌هایی که در ایران انجام یافته نیز حاکی از بالا بودن میزان بی‌تحرکی در کشور ما می‌باشد (نوری و همکاران، 1391). به عنوان مثال براساس نتایج مطالعه صورت گرفته میزان کم‌تحرکی در جمعیت شهری استان یزد 8/65% (در مردان 6/81% و در زنان 4/54%) برآورده شده است (متفکر و همکاران، 2007).

از فعالیت جسمانی می­‍­توان به عنوان یک راهبرد موثر توصیه شده در تحرک عمومی‌برای افزایش توده عضلانی بدن و توده استخوانی، همزمان با کاهش توده چربی استفاده کرد و وضعیت سلامت عمومی‌افراد را افزایش داد. در سال‌های اخیر محققان فعالیت بدنی را از اولویت‌های سلامت عمومی‌دانسته و بیان داشتند فعالیت بدنی کافی و منظم از عوامل اصلی حفظ و ارتقای سلامت در سراسر دوره زندگی است (کوسینس و همکاران[1]، 2010). آنها همچنین کم تحرکی را به عنوان یکی از عوامل خطر آفرین چاقی معرفی کرده و نسبت به رشد آن در جوامع بشری هشدار دادند (گالبردس و همکاران[2]، 2003). کارشناسان تغذیه و پزشکی پیش­بینی کرده­اند در صورتی که شیوه زندگی افراد تغییر نکند تا سال 2015 میلادی شمار افراد چاق از مرز 3/2 میلیارد نفر هم بگذرد. عوامل مختلفی مانند شیوه نامناسب زندگی، مدرنیزه شدن و توسعه شهرنشینی و پایین بودن سطح آمادگی جسمانی ممکن است با شیوع چاقی در ارتباط باشد (نوری و همکاران، 1391).

از طرف دیگر امروزه برای جوامع انسانی به اثبات رسیده است که سازگاری بهتر با محیط، نیاز به تعادل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی در فرد دارد و چنانچه افراد از نظر وضعیت جسمانی و ترکیب بدنی، شرایط مساعدی نداشته باشند، معمولاً گوشه گیر، بدبین و منزوی می­شوند و به عبارتی از تعادل روانی مناسبی برخوردار نخواهند بود(حاسل و بلدسن[3]، 1991).

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که تمرینات مناسب و مستمر موجب افزایش میزان قدرت، استقامت عضلانی، استقامت قلبی-تنفسی، انعطاف‌پذیری و کاهش چربی­های بدن می­شود و حذف و کنار گذاشتن آن به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی، اندام حیاتی را دچار ضعف و ناتوانی، ناکارآمدی، محدودیت حرکتی و خستگی زودرس می‌نماید (گائینی و معینی، 1380).

فعالیت ورزشی در بهبود سلامت جامعه تاثیر بسزایی دارد. بنابراین جهت بالا بردن کیفیت و شیوه زندگی، فعالیت بدنی باید به صورت منظم و با شدت مناسب انجام گیرد (اعتماد و اسماعیل نسب، 1391).

با وجود باور عمومی‌در مورد تأثیر فعالیت­های روزانه بر ترکیب بدنی افراد، پژوهش­های مختلف نتایج متفاوتی را گزارش کرده­اند. رابکین و همکاران[4] (1997) نشان دادند که بین فعالیت­بدنی و BMIرابطه معکوس معنی داری وجود دارد. اما زالیلا[5] و همکاران (2006) با مقایسه سطح فعالیت بدنی نوجوانان 11 تا 15 ساله مالزیایی در سه گروه لاغر، طبیعی و اضافه وزن هیچ­گونه تفاوت معنی­داری را مشاهده نکردند. ‌هاساپیدو و همکاران[6] (2006) نیز اختلاف معنی­داری در میزان فعالیت بدنی نوجوانان ساکن در شمال یونان در دو گروه افراد با وزن طبیعی و چاق مشاهده نکردند. اگر چه نژاد و محیط می­تواند بر نتایج این پژوهش­ها اثرگذار باشد اما یافته­های پژوهشگران داخلی نیز در این زمینه با یکدیگر مغایرت دارد (بروغنی و همکاران، 1389).با توجه به اهمیت موضوع، ارزیابی ترکیب بدنی به منظور تعیین میزان مطلوب آن جهت سالم زیستن و شادابی، از اهمیت بالایی برخوردار است (علی­پور و حجتی، 1393). با توجه به این که شاخص‌های پیکرسنجی تحت تأثیر عواملی مانند جنس، سن، قوم ونژاد، فرهنگ اجتماعی و وضعیت اقتصادی هستند و با توجه به خطرات ناشی از آمادگی جسمانی پایین و ناهنجاری‌ها، ترکیب بدنی در تندرستی افراد و به طور کلی جامعه، برای برخورداری از یک جامعه سالم و شناخت زمینه‌های خطرزا ضروری به نظر می رسد (ضیائی و همکاران، 1386). ترکیب­بدنی عامل مهمی در تندرستی و آمادگی جسمانی است. ترکیب بدن توسط اندازه­گیری فاکتورهای مختلف، مثل شاخص توده بدن ((BMI و نسبت محیط لگن به محیط شکم ((WHR که نشان دهنده چاقی شکمی است، تعیین می گردد (خلیلی و همکاران، 1379).

همچنان که پژوهشگران از ارتباط بین فعالیت­بدنی و ترکیب بدن سخن گفته­اند، شاخص مهم دیگر سلامتی یعنی آمادگی جسمانی افراد را نیز به چالش کشیده­اند. به عنوان مثال جکوئلین و همکاران (2014) گزارش کردند در هر دو گروه زنان و مردان رابطه معکوسی بین زمان غیر فعال بودن و آمادگی قلبی و عروقی افراد وجود دارد. آیکزو و همکاران (2013) نیز بر تأثیر موقعیت­های فعالیتی افراد در طول روز با شاخص­های آمادگی جسمانی تآکید کردند. این در حالیست که برخی دیگر از پژوهش­ها نتایج کاملا مغایر را ارائه داده­اند به عنوان نمونه رحمانی­نیا و همکاران (1389) بین آمادگی جسمانی و ساعات تماشای تلویزیون و انجام بازی­های رایانه­ای ارتباطی مشاهده نکردند. داسیلوا و همکاران (2005) نیز گزارش کردند بین سطح فعالیت و آمادگی جسمانی زنان ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

اگرچه رجبی (2006) در پژوهشی گسترده با بررسی 2240 دانشجو از شش دانشگاه بزرگ کشور اعلام کرد دانشجویان ایرانی از نطر متغیرهای ترکیب بدنی در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارند اما در همان پژوهش تأکید شد دختران شرایط نامطلوب­­تری به لحاظ ترکیب بدنی و آمادگی جسمانی نسبت به پسران تجربه می­کنند و بنابراین فقر حرکتی در دختران می­تواند نگران کننده باشد. در این میان سلامت دختران دانشجوی دانشگاه فرهنگیان با توجه به نقش مستقیمی‌که در پرورش جسم و روح کودکان و نوجوانان آینده این سرزمین دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

با توجه به وجود پژوهش­های اندک در زمینه ارتباط فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی، و مغایرت­های فراوان در جوامع پژوهشی مختلف، هدف از انجام این پژوهش پاسخ به این سؤال است که آیا بین سطح آمادگی جسمانی، ترکیب بدنی با سطح فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان استان سمنان رابطه معنی‌داری وجود دارد؟

1-2-ضرورت انجام پژوهش:

کاهش فعالیت فیزیکی علاوه بر ایجاد چاقی، سبب بروز بیماری­های دیگری نیز خصوصا در سنین میانسالی و کهنسالی می­شود. انجمن قلب آمریکا که سالها ریسک فاکتور بیماری­های قلبی- عروقی را سه فاکتور سیگار، فشار خون بالا و سطح کلسترول بالا عنوان می­کرد در حال حاضر فعالیت کم بدنی را به عنوان ریسک فاکتور دیگری که از طریق تغییر در نحوه زندگی قابل تغییر می­باشد مطرح کرده­است (ویلیامز و همکاران[7]، 2002).

فعالیت بدنی نه تنها بر کاهش میزان شیوع بیماری­های قلبی مؤثر می­باشد بلکه بر میزان بروز سایر بیماری­های جسمی‌و اختلالات روانشناختی از قبیل فشار خون بالا، استئوپروز، سرطان پستان و کولون، افسردگی، اضطراب و استرس نیز مؤثر می­باشد (ضیائی و همکاران، 1386). محققان نشان دادند میزان اضطراب در دانشجویان پسر با افزایش BMI ارتباط مستقیم و با آمادگی قلبی- عروقی ارتباط معکوس دارد در حالی که در دانشجویان دختر تنها با آمادگی قلبی – عروقی ارتباط دارد (موستو و همکاران[8]، 2003). با توجه به رشد فناوری، فعالیتهای روزمره افراد تا حد زیادی محدود شده و همین عامل سبب شده است که حوادث قلبی و عروقی به دومین علت مرگ و میر پس از حوادث رانندگی تبدیل شود. این موضوع در مشاغل کم تحرک از جمله مشاغل دانشگاهی اهمیت بیشتری دارد.

از طرف دیگر دوران جوانی، دورانی است که زمینه بسیاری از بیماری­های پرخطر سنین میانسالی و کهنسالی از آن نشأت می­گیرد و به همین دلیل یک دانشجو باید علاوه بر داشتن علم کافی در مورد تأثیر فعالیت فیزیکی مناسب، از تحرک کافی نیز برخوردار باشد. با توجه به این امر، برنامه­ریزی برای افزایش سطح فعالیت بدنی و آمادگی­های جسمانی در سطح جامعه امری ضروری به نظر می­رسد. این موضوع که تأثیر برنامه­های آموزشی فعلی دانشجویان به چه میزان در افزایش فعالیت فیزیکی آنان و یا آمادگی جسمانی آنان تأثیر دارد موضوعی است که در مطالعات مختلف مورد بررسی قرار گرفته ولی برای برنامه­ریزی مناسب نیاز به بررسی منظم دارد (ضیایی و همکاران، 2004). ژوزفین و لورنز[9] در مطالعه­ای که در سال 2011 روی دانشجویان جوان انجام داد میزان شیوع اضافه وزن و شاخص­های خطر بیماری قلبی را پایین گزارش کردند و از طرفی آنها، رابطه ای بین میزان اضافه وزن و سطح فعالیت بدنی مشاهده نکردند.

این در حالیست که مقدم و همکارانش در 1390 با بررسی دختران سنین دبیرستان، نشان دادند حدود نیمی از دختران دبیرستانی فعالیت بدنی کمی داشتند و در رده اضافه وزن و چاقی قرار گرفتند. به عبارت دیگر کاهش فعالیت بدنی با افزایش اضافه وزن همراه بود.

هرچند میزان آمادگی جسمانی معیار دقیقی برای تعیین صحت شیوه زندگی فرد می‌باشد ولی وضعیت ترکیب بدنی نیز به طور غیر مستقیم می­تواند نشان دهنده میزان فعالیت جسمانی و شیوه زندگی آنان باشد. بنابراین وجود تناقضات مختلف در پژوهش­های پیشین و اهمیت حفظ سلامتی در دختران دانشجو به سبب مسؤلیت­های آتی زندگی، مانند حضور در کلاس درس از طرفی و از طرف دیگر فرزندپروری محقق را بر آن داشت تا با انجام مطالعه برای تعیین آمادگی جسمانی، ترکیب بدنی و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی دانشجویان، اطلاعات دقیق­تری را جهت برنامه­ریزی مناسب برای این دانشجویان که الگو رفتاری دانش آموزان کشور هستند فراهم نماید.

1-3- اهداف و فرضیه‌های پژوهش

1-3-1- هدف کلی:

• ارتباط بین ترکیب بدنی، آمادگی جسمانی و سطح فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه پردیس الزهرا سمنان

1-3-2- اهداف جزئی:

• بررسی ارتباط بین ترکیب بدنی وسطح فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان استان سمنان
• بررسی ارتباط بین­آمادگی­جسمانی و­سطح­فعالیت­بدنی­دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان استان سمنان

1-4-فرضیه‌های پژوهش:

• فرضیه کلی

• بین ترکیب بدنی، آمادگی جسمانی و سطح فعالیت بدنی و دانشجویان دختر دانشگاه پردیس الزهرا سمنان ارتباط معنی­داری وجود دارد.
  • فرضیه­های جزئی

1. بین ترکیب بدنی و سطح فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان استان سمنان ارتباط معنی‌داری وجود دارد.
2. بین آمادگی جسمانی و سطح فعالیت بدنی دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان استان سمنان ارتباط معنی‌داری وجود دارد.

1-5-متغیرهای پژوهش

1-5-1-فعالیت بدنی: در این پژوهش فعالیت بدنی به عنوان متغیر مستقل می­باشد که با استفاده از فرم کوتاه پرسشنامه فعالیت بدنی مورد بررسی قرار گرفت.

1-5-2-ترکیب بدنی: دراین پژوهش این متغیر با استفاده از شاخص توده بدن و نسبت دور کمر به دور باسن محاسبه گردید.

1-5-3-آمادگی جسمانی: برای سنجش آمادگی جسمانی در این پژوهش از شاخص­های آمادگی قلبی و عروقی، انعطاف پذیری، استقامت عضلات شکم و چابکی استفاده گردید.

1-6-تعریف اصطلاحات

1-6-1-ترکیب بدنی :

1-6-1-1-تعریف نظری: ترکیب بدنی به صورت عمده مربوط به توزیع عضله و چربی در بدن می‌باشد (هادوی و همکاران، 1392).

1-6-1-2-تعریف عملیاتی: در این پژوهش ترکیب بدنی توسط شاخص توده بدن (BMI) و نسبت محیط‌ کمر به محیط باسن (WHR) اندازه گیری شده است.

1-6-2-آمادگی جسمانی

1-6-2-1-تعریف نظری: دانشکده طب و ورزش آمریکا تعریف آمادگی جسمانی را چنین بیان می­کند: “قابلیت اجرای سطوح متوسط یا شدید فعالیت بدنی بدون خستگی بی مورد و حفظ این قابلیت در سراسر دوره زندگی” (هادوی و همکاران، 1392).

1-6-2-2-تعریف عملیاتی: در این مطالعه آمادگی جسمانی با استفاده از آزمون‌های آمادگی قلبی و عروقی (تست 12 دقیقه کوپر)، آزمون انعطاف پذیری (نشستن و رسیدن)، آزمون چابکی (تست ایلی نویز) و آزمون استقامت عضلانی (دراز و نشست) اندازه گیری شد.

1-6-3-فعالیت بدنی

1-6-3-1-تعریف نظری: به هر نوع حرکت جسمی که به وسیله عضلات اسکلتی ایجاد می­شود و باعث مصرف انرژی می­گردد فعالیت بدنی گویند (گائینی و رجبی، 1392).

1-6-3-2-تعریف عملیاتی: در این پژوهش فعالیت بدنی دانشجویان با استفاده از پرسش­نامه بین­المللی فعالیت­بدنی فرم کوتاه[10] مورد بررسی قرار گرفت.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.